شرکت تامین نیروی انسانی ماهر نیرو پارسا در راستای پیشگیری از وقوع جرم با ارئه این مقاله در نظر دارد  ابتدا به آسیب شناسی جرم بپردازد و در ادامه ضمن توضیحی اجمالی عوامل وقوع جرم و تعریف جرم شناسی  را بیان نماید:

جرم شناسی:

“ساترلند”جرم شناسی علمی می‌داند که جرم را به عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی مطالعه می‌کند و دامنه‌ی آن شامل تحولات تدوین قوانین و تجاوز به این قوانین و عکس‌العمل‌هایی که جرم نسبت به قانون ایجاد می‌کند، می‌داند.

Criminology اصطلاح جرم شناسی، از دو واژه‌ی “جرم” و “‌شناسی” تشکیل یافته است. Crim و Logy از دو واژه تشکیل یافته است.می‌توان تعریفات ارائه شده از جرم را در دو دسته موسع و مضیق جا داد. منظور از مضیق یا محدود همان تعریف قانونی جرم  است، همان تعریفی است که در حقوق جزا برای جرم بیان می‌کنیم. در این تعریف ما برای شناخت جرم به فهرست قوانین جزایی مراجعه می‌کنیم. به تعبیری که بعضی از جرم شناسان به کار می‌برند به سیاهه‌ی قوانین جزایی مراجعه می‌کنیم.

در مفهوم موسع جرم چیزی است که گاهی از آن به عنوان “انحراف” Devance یاد می‌شود.در توضیح مفهوم انحراف، هر جامعه‌ای برای خود یک سلسله قواعد و هنجارهای دارد که آحاد جامعه خودش را موظف می‌کند بر طبق این قواعد، معیارها و هنجارها حرکت کند.

جرم شناسی عبارت است از علم شناسایی رفتار‌های مجرمانه و علل و عوامل پیدایش آن‌ها و شیوه‌های پاسخگویی به پدیده‌ی مجرمانه.

جرم شناسی علمی است که سعی دارد تا با بهره‌گیری از همه‌ی دانش‌های تجربی و انسانی به شناخت علل وقوع جرم بپردازد و با  بهره‌گیری از این شناخت به ارائه شیوه‌های اصلاح و تربیت و انجام پیشگیری و بازسازی و بازپروری مجرمان اقدام نماید.

هدف‌های اصلی جرم شناسی، مطالعه و شناخت عوامل جرم‌زا، پیشگیری از وقوع جرایم و نابهنجاری ها، گشودن گره‌های کور مشکلات اجتماعی، گندزدایی زیست انسانی و به‌سازی آن، تشخیص حالت خطرناک و اصلاح اخلاقی و درمان تن و روان بزهکاران و پرورش مجدد آنان است.

معمولاً در جرم شناسی موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• علل و ماهیت چگونگی توزیع جرایم در جامعه
• ویژگی های جسمی، روانی و اجتماعی مجرمان
• قربانیان جرم و تعامل آنان با مجرمان

ارکان جرم شناسی:

در جرم شناسی پدیده‌های بزه، بزهکار و بزه کاری را به عنوان سه رکن اصلی در نظر می‌گیرند.

در زیر هر یک از آنها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

• بزه نخستین پدیده ای است که با تجمع افراد به دور یکدیگر تظاهر پیدا کرد؛ زیرا گرد آمدن افراد، برخورد های گوناگون را به وجود آورد که به نفع افراد و اجتماع نبوده و به ناچار واکنش جامعه در برابر سرپیچی آنان از مقررات “مجازات” بود. بنابراین هر عملی که در جامعه، قوانین را نقض کند و مجازات در پی داشته باشد “بزه” نامیده می شود.
• بزهکار: بررسی‌های جرم شناسی نشان می‌دهد که هر معلولی علتی دارد وهیچ چیز به خودی خود به وجود نمی‌آید. بنابراین، هر جرمی هم دارای علل سازنده‌ای است که بر روی فرد اثر می گذارد و او را به سوی ناسازگاری و نابهنجاری سوق می‌دهد. پیامد این سوق دادن ها، ارتکاب خطا است و خاطی را به یک تعبیر “بزهکار” می‌نامند.
• بزهکاری: بزهکاری مجموعه ای از جرایمی است که در یک زمان و مکان معین به وقوع می‌پیوندد. زمانی که این پدیده مورد بررسی قرار می‌گیرد در حقیقت کلیه‌ی پدیده‌های اقتصادی، فرهنگی، بهداشتی، سیاسی، مذهبی، خانوادگی و مانند آن را در جامعه شامل می‌شود.

ژامبو مرلین می نویسد: بزهکاری پدیده‌ای است که بدون توجه به بزهکار، می توان آن‌ را مورد بررسی قرار داد و تراکم جرم، اهمیت گونه‌های مختلف جرائم، تغییرات اجتماعی جرایم را از نظر مکان، زمان، نژاد، مذهب و … دقیقاً تحقیق کرد.

برای آنکه به ارزش های اجتماعی جرم و بزهکاری در جامعه پی ببریم، لازم است به تبیین آن در محیط ها، افراد و گروه‌های سنی مختلف بپردازیم.

تبیین محیطی جرم:

به مجموعه عواملی که از خارج، ارگانیسم را در بر می‌گیرد و در آن اثر می کند محیط می گویند؛ به عبارت دیگر محیط مجموعه شرایط و عواملی است که تاریخ، طبیعت، جامعه، روابط فردی و ویژگی خانوادگی و ارثی می سازد و از درون و برون “فرد” را در خود می‌گیرد ومی‌پروراند تا جایی که برخی را زاده محیط خود می‌دانند.

محیط اجتماعی: محیط اجتماعی شامل محیط های زیر می باشد:

1-محیط خانوادگی: بررسی‌های تحقیقی و آماری نشان داده که این محیط رابطه‌ی مستقیمی با بروز رفتارهای انحرافی و ارتکاب جرم دارد.

2- محیط اتفاقی:رمحیط اتفاقی یا موقت شامل مدرسه، کار و سربازی می شود.

3-محیط انتخابی:محیطی است که خود فرد انتخاب می‌کنند و تقریباً جنبه تحمیل و فشار ندارد و شامل محیط خانوادگی که با انتخاب همسر و امر زناشویی و محیط کار و انجمن‌های ورزشی و کانون های مختلف برای گذراندن اوقات فراغت و غیره می‌باشد.

۴- محیط تحمیلی: محیطی که در آن آزادی به کلی از بین رفته یا حداقل محدود می‌شود از محیط‌‌های تحمیلی می‌توان به بازداشت‌گاه، ندامت‌گاه، کانون‌های اصلاح و تربیت و غیره اشاره نمود.

عوامل محیطی جرم:

مناطق از نظر نوع جرم، شدت و ضعف، تعداد و نیز از نظر عوامل اثر بخش با یکدیگر متفاوتند. این تفاوت‌ها و اختلاف ها را می توان در شهرها و روستاها و حتی محله‌های مختلف یکسره مشاهده کرد. عوامل محیطی موثر در ازدیاد یا تقلیل میزان جرم را می توان به شرح زیر گروه بندی کرد:

• شهرنشینی و جرم: در کشورهای در حال توسعه رشد سریع جمعیت و تمرکز فعالیت‌های اقتصادی برگرد شهرهای بزرگ منجر به مهاجرت گروهی و گسترده به شهرها شده به نحوی که شهرنشینی انفجار آمیز بخش اصلی شهرها را از میان برده و زاغه و زورآباد ها و حلبی آبادها و احداث مسکن های غیر بهداشتی و غیرقانونی در محلات فقیرنشین را موجب شده است.
• حاشیه‌نشینی و جرم: حاشیه نشینی با جرم رابطه مستقیم دارد. تنوع، اختلافات فاحش و چشمگیر طبقات اجتماعی ساکن شهرهای بزرگ، گرانی و سنگینی هزینه های جاری زندگی موجب می‌شود تا مهاجران غیر متخصص که درآمد آنان کفاف مخارج‌شان را نمی دهد، جهت برآوردن نیازهای خود دست به کارهای غیر قانونی بزنند.

درچنین مناطقی به لحاظ از بین رفتن ارزش‌های انسانی، کج‌روی‌های اجتماعی سریعاً رشد می کند و اعمالی چون دزدی و سرقت، اعتیاد، قاچاق و فحشاء و نظایر آن گسترش می یابد.

• مهاجرت های بی رویه روستاییان به شهرها
• فقر و بیکاری: از دیگر عوامل محیطی جرم می توان فقر، بیکاری، بی‌سوادی، نادانی و شرایط بد اقتصادی را نام برد. از نظر آسیب شناسی اجتماعی بیکاری و فقر عامل عمده‌ای در نابسامانی های رفتاری و روانی و در نتیجه سرقت، اعتیاد و خودکشی است.
• جمعیت و جرم

اهداف و مقاصد جرم شناسی:

این اهداف را می توان به شرح زیر گروه بندی کرد:

• مطالعه و شناخت علل جرم و شناسایی شخصیت واقعی بزهکار
• پیشگیری از وقوع جرم و تکرار بزه، با استفاده از شناسایی علل و انگیزه های آن
• کوشش در انسانی ساختن قوانین و هماهنگ کردن و انطباق آن‌ها با شخصیت های مختلف بزهکار
• پیش بینی و تعمیم روش های مناسب اصلاحی بزهکاران و ناسازگاران اجتماعی