کلاهبرداری های نوظهور
از هزاران سال پيش تاکنون شکل و نوع جرم تغيير پيدا نکرده، اما ابزار آن متناسب با پيشرفت بشر، مدرن شده است؛ مجرمان با توجه به تغييرات عصر خود، جرايم مدرن را مرتکب مي‌شوند.
همگام با پيشرفت علم و فنآوري، هر روز راه‌هاي جديدي براي کلاهبرداري پيدا مي‌شود و کلاهبرداران براي رسيدن به اهداف خلاف شرع و قانون خود از آنها استفاده مي‌کنند. بهره‌گيري از سيستم‌هاي ماهواره‌اي و اينترنتي در تعاملات روزانه، موجب شده تا شگردها و تخصص‌هاي افراد کلاهبردار نيز رنگ و بوي جديدي به خود بگيرد؛ از جمله اين تغييرات مي‌توان به موارد زير اشاره نمود:
کلاهبرداري از طريق تلفن همراه:
استفاده‌هاي مختلف از گوشي تلفن همراه و اختصاص يافتن بخش زيادي از وقت افراد به اين وسيله‌ي ارتباطي، موجب شده تا بسياري از كلاهبرداري‌هاي خرد و كلان، از طريق تماس‌هاي تلفني و پيامك رخ دهد.
روش‌هاي به کار گرفته شده توسط مجرمان، بعضاً عجيب و جالب توجه مي‌باشد. مثلاً برخي از كلاهبرداران با ارسال پيامک‌هاي متعدد به افراد، محتوايي اغوا کننده مانند برنده شدن در يک قرعه‌کشي را براي آنان ارسال نموده و اعلام مي‌كنند که براي ارسال اين جايزه که مثلاً يک دستگاه گوشي تلفن همراه است، مبلغي به عنوان هزينه‌ي ارسال، در حد 10 يا 15 هزار تومان به فلان حساب واريز نمايند.
در روشي ديگر، فرد كلاهبردار با ارسال پيامک به افراد اعلام مي‌کرده که مشکل درماني خاصي داشته و به کمک نياز دارد؛ از ميان انبوه دريافت کنندگان پيامک، هزاران نفر مبالغي را به حساب متهم واريز کرده‌اند.
افراد ديگري طي ماه‌هاي اخير دستگير شده‌اند که از شيوه‌هاي متفاوتي با استفاده از پيامک کلاهبرداري کرده‌اند؛ به‌طور مثال يکي از متهمان در مجلات خانوادگي، مسابقه‌ي پيامکي برگزار کرده و متعاقب آن سؤال بسيار ساده‌اي از برنامه‌هاي تلويزيوني طرح و از طريق پيامك به تعدادي از کساني که در اين مسابقه‌ي کذايي شرکت کرده‌اند، اعلام نموده كه برنده شده‌ايد و مي‌بايست 10 هزار تومان براي ارسال جايزه واريز کنيد.
گاه مشاهده مي‌شود که از طريق ارسال پيامك، به مشتركين تلفن همراه اعلام مي‌شود که در صورت ارسال يک پيامک با متن و محتوايي خاص، يا تماس با يک شماره‌ي منحصر به فرد، مبلغي به عنوان هديه به سيم کارت او افزوده خواهد شد و يا اين‌که در يک مسابقه و قرعه کشي با جوايز ميلياردي و بسيار ارزنده شرکت داده خواهند شد؛ در اين گونه مواقع، به محض ارسال متن مورد نظر، مبلغي از اعتبار سيم‌کارت قرباني کسر و به سيم‌کارت فرد كلاهبردار منتقل مي‌شود؛ اگر چه اين مبلغ به تنهايي قابل توجه نيست، اما با توجه به تعداد زياد قربانيان، مبلغ بسيار کلاني نصيب کلاهبرداران خواهد شد.
البته همه‌ي كلاهبرداري‌هاي تلفني از طريق ارسال پيامك صورت نمي‌گيرند؛ گاه كلاهبردار با چرب‌زباني خاصي اعتماد مخاطب را به خود جلب مي‌كند؛ در اين تماس‌ها بيان جملات آن قدر سريع صورت مي‌گيرد كه حتي فرصت فکر کردن هم از فرد سلب مي‌شود:
«سلام. از دفتر همراه اول با شما تماس مي‌گيريم. شماره‌ي موبايل شما در طرح گلچين همراه اول برنده شده است. مشابه شماره‌ي تلفن شما اما از نوع اعتباري آن و با شماره 1769***0910 موجود است که هزينه آن 40 هزار تومان مي‌باشد. اما چون شما در طرح گلچين همراه اول برنده شده‌ايد، اين سيم‌کارت با قيمت 30 هزار تومان در اختيار شما گذاشته خواهد شد. اين سيم‌کارت‌ها با توجه به برنده شدن شما در اين طرحِ ويژه هستند؛ چرا که 8 هزار تومان شارژ اوليه، 90 دقيقه مکالمه‌ي رايگان داخل شبکه‌ي همراه اول و450 پيامک رايگان دارد و ارسال MMS و استفاده از GPRS هم در آنها به مدت سه ماه رايگان است و شما هيچ هزينه‌اي به جز همان 30 هزار تومان نبايد بپردازيد. در صورت موافقت و پس از اخذ نام و نام خانوادگي شما، اين سيم‌کارت تا فردا ظهر به همراه پيک براي شما ارسال مي‌شود که هزينه پيک هم رايگان است. اين سيم کارت يک سند اوليه هم دارد و شما مي‌توانيد براي استفاده به همراه کارت ملي و همان سند اوليه به دفاتر خدمات امور مشترکان مراجعه کرده تا سند نهايي به نام شما ثبت شود».
در اين مكالمه نهايتا عنوان مي‌شود که «شما فکرهايتان را بکنيد. 10 دقيقه ديگر با شما تماس مي‌گيريم، شما نمي‌توانيد با ما تماس بگيريد؛ چرا که شماره‌هاي شرکت يک طرفه بوده و فقط قابليت تماس گرفتن را دارند!»
2)کلاهبرداري از اعتبارات بانکي و کارت‌هاي اعتباري:
هرگاه در سيستم بانکي کشور اعتبارات يارانه‌اي توزيع شود، تفاوت نرخ بهره‌اي اعتبارات تکليفي و بازار آزاد موجب مي‌شود که يک تقاضاي کاذب در بازار ايجاد شود و اين تقاضاي مازاد براي اشباع، کلاهبرداران را تشويق مي‌کند تا از اشتياق متقاضيان اعتبارات استفاده نموده و اعمال مجرمانه را به انجام برسانند.
موضوع ديگري که در بخش بانکي از اهميت زيادي برخوردار است مسئله‌ي کلاهبرداري از طريق کارت‌هاي اعتباري است. ممکن است کارت‌ها به سرقت رفته و يا اطلاعاتشان توسط کساني که امکان دسترسي به آنها را دارند، خريداري شود…
در يكي ديگر از روش‌هاي كلاهبرداري ابتدا با افراد تماس مي‌گيرند و با چرب‌زباني و تطميع وي و با ترفندهاي مختلف نظير اين كه «در شبكه‌ي شتاب اختلالي ايجاد شده» و…، از او مي‌خواهند كه در مقابل يكي از دستگاه‌هاي خودپرداز قرار گرفته و زبان انگليسي را براي عمليات بانکي انتخاب نمايد و از اين طريق موجودي كارت او را به حساب خود واريز مي‌كنند.
3)کلاهبرداري‌هاي اينترنتي:
اگر چه متن قبلي را به صورت كامل به موضوع كلاهبرداري اينترنتي اختصاص داديم، با اين حال در اين قسمت نيز با ادبياتي متفاوت توضيحاتي را پيرامون آن ارائه مي‌نماييم.
از جمله رايج‌ترين روش‌هاي كلاهبرداري اينترنتي مي‌توان به موارد ذيل اشاره نمود:
- كلاهبرداري در حراج‌هاي اينترنتي (حراج آنلاين)
- صدور چك‌هاي جعلي الكترونيكي
- كلاهبرداري با سوء استفاده از كارت‌هاي اعتباري در خريدهاي اينترنتي
- پرداخت بدهي از طريق واسطه‌هاي اينترنتي
- كلاهبرداري با سوء استفاده از نام شركت‌هاي حمل سريع دي- اچ- ال و يو- پي- اس
- كلاهبرداري از طريق اعلام فرصت‌هاي شغلي و تجاري در اينترنت
- كلاهبرداري از طريق شركت‌هاي جعلي تسويه حساب اينترنتي
- كلاهبرداري از طريق سرقت اطلاعات هويتي
- كلاهبرداري از طريق باجگيري‌هاي اينترنتي
- كلاهبرداري از طريق شركت‌هاي سرمايه‌گذاري هرمي
- كلاهبرداري از طريق اعلام برنده شدن در قرعه‌كشي
- كلاهبرداري توسط جمع آوري اطلاعات بانكي و شخصي توسط ايميل phishing
- كلاهبرداري توسط نامه‌هاي الكترونيكي مجعول spam
- سوءاستفاده از طريق شبكه‌هاي اجتماعي با ايجاد صفحات مختلف جعلي
- كلاهبرداري توسط نامه‌هاي نيجريه‌اي
از ميان روش‌هاي كلاهبرداري اينترنتي، دو شيوه‌ي «فيشينگ» و كلاهبرداري نيجريه‌اي را براي شما تشريح مي‌كنيم:
الف) فيشينگ:
يکي از جرايم اينترنتي مي‌باشد که در اين جرم، کلاهبرداران صفحاتي را مانند صفحات بانک شبيه‌سازي کرده و با ارائه‌ي کالايي با قيمت مناسب، زماني که مردم اين صفحات را انتخاب و شماره حساب و رمز خود را وارد مي‌کنند، ديگر عملياتي صورت نمي‌گيرد و تا اين مرحله مشتري ضرر نمي‌بيند؛ اما کلاهبرداران با سرقت کلمه‌ي عبور و رمز عابر بانک، پس از گذشت مدتي که گاهي تا 6 ماه به طول مي‌انجامد، زماني که حساب اين فرد بيشترين موجودي را داشته باشد، اقدام به برداشت مي‌کنند. هنگامي که از حساب آنها کسر مي‌شود، به بانک‌ها مراجعه و معترض مي‌شوند که چرا از حساب آنها کسر شده است؛ در حالي که آنها اين اطلاعات را خود بدون رعايت جوانب امنيتي در اختيار مجرمان قرار داده‌اند!
ب) كلاهبرداري نيجريه‌اي:
كلاهبرداري نيجريه‌اي با روش‌هاي مختلف و متنوع صورت مي‌گيرد. در مهم‌ترين اين شيوه‌ها، كلاهبرداران با نفوذ در ايميل تجار و بازرگانان و هك نمودن ايميل يكي از طرفين معامله (اغلب خريدار) با ارسال پيام‌هاي فريبنده، خريدار را وادار به واريز وجوه كلان به حساب‌هاي اعلامي خود نموده، در حالي كه خريدار تصور مي‌نمايد كه با فروشنده‌ي اصلي در حال تبادل نامه‌ي الكترونيكي است.
در روش ديگر كاربران را با اين عنوان كه قصد دارند، وجوهي را از يك كشور ثالث (اغلب افريقايي) به كشور وارد نموده و فقط به يك شماره‌ي حساب نياز دارند، فريب داده و در مرحله‌ي بعد با اخذ وجوهي از كاربرِ فريب خورده و تحت عنوان مالياتِ وجه واريزي، پنهان مي‌گردند. بيشتر اين ايميل‌ها از خارج كشور ارسال مي‌گردند.
توصيه‌هاي پيشگيرانه:
* از کارت‌هاي اعتباري خود حداکثر مراقبت را به عمل آورده و از افشا شدن رمز آنها جلوگيري نماييد.
* در صورت مفقود شدن كارت اعتباري خود، بلافاصله از طريق تلفن بانك مربوطه آن را غير فعال نماييد.
* خريدهاي آنلاين خود را در اينترنت فقط از طريق درگاه بانک مورد نظر انجام دهيد و آدرس اينترنتي بانك مربوطه را به‌طور دقيق كنترل نماييد.
* در هنگام خريدهاي اينترنتي، قبل از اجراي عمليات بانكي، از اصالت صفحه‌ي بانك مورد نظر خود اطمينان حاصل نماييد.
* در مواجهه با پيام‌هاي اينترنتي نامفهوم، هيچ گزينه‌‌اي را به صورت اتفاقي كليك نكرده و به‌طور كلي از باز نمودن ايميل‌هاي ناشناس در اينترنت اجتناب نماييد.
* هرگاه در هنگام خريد اعتباري، امكان وارد نمودن رمز توسط خودتان وجود نداشت، مي‌توانيد آن را بر روي كاغذ نوشته و به فروشنده ارائه نماييد. در هر صورت يقين داشته باشيد كه آگاهي ساير مشتريان از رمز كارت شما به نفعتان نيست.
* در زمان مراجعه به کافي نت‌ها جهت انجام هرگونه عمليات بانکي، از صفحه کليد مجازي که در سايت بانک مورد نظر قرار داده شده استفاده نماييد. اگر چه به‌طور كلي بهتر است براي انجام عمليات بانكي، از كافي‌نت استفاده نكنيد.
* به پيامك‌هاي دريافتي با مضمون برنده شدن در قرعه‌كشي‌ها و مانند آن به هيچ وجه توجه نكرده و فوراً آنها را از گوشي خود حذف نماييد.
* از معامله‌هاي كلان در ساعات تعطيلي بانك‌ها پرهيز نماييد.
* ظاهر آراسته و قدرت بيان فوق العاده‌ي ديگران را نشانه‌ي قابل اعتماد بودن آنان به شمار نياوريد.
* در انجام معاملاتي که وانمود مي‌شود سود زيادي بيش از حد معمول عايد شما ميگردد، تأمل نماييد.
* استعلام نمودن اصالت چک و آگاهي از موجودي آن از بانك را در معاملات خود يك اصل دانسته و آنرا با طرف معامله‌ي خود شرط نماييد.
در يکي از پرونده‌هاي مربوط به کلاهبرداري، چند نفر از کلاهبرداران با تهيه‌ي اسناد هويت جعلي نظير شناسنامه و کارت پايان خدمت به چندين شعبه از بانک‌هاي دو استان مراجعه و با ارائه‌ي اين اسناد، دسته چک اخذ نموده و سپس با چک‌هاي بي‌محل خود اقدام به خريد خودرو، لوازم کامپيوتر و تلفن همراه نموده و از اين طريق مبلغ يک ميليارد و چهارصد ميليون ريال کلاهبرداري كردند.
* از انجام معامله‌هاي بزرگ در ساعات غير اداري كه امكان استعلام چك از بانك مربوطه وجود ندارد، خودداري كنيد.
* فريب وعده‌هاي دروغين شركت‌ها براي رفع سوء‌اثر چك را نخوريد.
* هر گونه ادعا در اين زمينه، حتماً با دستكاري در اوراق هويتي شما (مانند تغيير شماره‌ي شناسنامه يا نام پدر و …) صورت مي‌گيرد كه به هر حال عواقب آن دامنگير صاحب مدارك خواهد شد.
* اگر فرد يا شركتِ مدعي رفع سوء‌اثر چك بتواند براي شما دسته‌چك بگيرد، براي خودش نيز مي‌تواند دسته‌چكي به نام شما گرفته و از حسابتان برداشت نمايد.
* قبل از انعقاد هرگونه قرارداد با شرکت‌ها و مؤسسات، از قانوني بودن فعاليت‌هاي آنان مطمئن شويد.
* از پرداخت وجه نقد تحت عنوان مشاركت، مضاربه يا سرمايه‌گذاري به افراد ناشناس خودداري نماييد.
* هنگام اعطاي وكالت كاري به افراد براي انجام امور اداري، متن وكالتنامه به‌ويژه حدود اختيارات وكيل را به دقت مطالعه نماييد.
* پيش از اطمينان كامل از مالکيت فروشنده، از تنظيم قرارداد و پرداخت وجه به وي خودداري کنيد.
* درج آگهي در جرايد را دليلي بر قانوني بودن فعاليت افراد حقيقي يا شركت‌ها و مؤسسات تجاري ندانيد.
* در پيش‌خريد املاكي كه با قيمت نامتعارف در معرض فروش قرار داده مي‌شوند، محتاط بوده و عجله نكنيد.
* در معاملات املاك، قبل از هر چيز از معتبر بودن بنگاه معاملاتي اطمينان حاصل كنيد. بنگاه‌ها موظفند به شما كد رهگيري بدهند. اعتبار كدهاي رهگيري را مي‌توانيد از «سامانه‌ي اطلاعات مديريت معاملات املاك و مستغلات كشور» كنترل نماييد. در اين سامانه، با وارد نمودن كد ملي فرد طرف قرارداد و كد رهگيري، متن قرارداد منعقد شده در اختيار شما قرار مي‌گيرد.
* هنگام پيش‌خريد ملك، ابتدا بررسي‌هاي لازم را قبل از انجام معامله به‌عمل آوريد و سپس قرارداد خود را در بنگاه‌هاي معاملات ملكي داراي مجوز منعقد نموده و كد رهگيري دريافت كنيد. در مواردي كه يك ملك به چند نفر فروخته شده باشد، از نظر قضايي حق با كسي است كه كد رهگيري معتبر دارد.
* پيش از خريد خودرو از شركت‌هاي ليزينگ، از قانوني بودن فعاليت و درستي عملكرد شركت مطمئن شويد. اين شركت‌ها بايد داراي مجوز رسمي از بانك مركزي جمهوري اسلامي باشند.
* پايگاه‌هاي اينترنتي و روابط عمومي كارخانه‌هاي خودروسازي، منابع خوبي براي بررسي و اطمينان از قانوني بودن فعاليت شركت‌هاي ليزينگ مي‌باشند. مراكزي كه از عنوان دفاتر فروش اقساطي خودرو به جاي شركت ليزينگ استفاده مي‌كنند، به هيچ وجه رسمي و معتبر نبوده و داراي مجوز نيز نمي‌باشند.
* اشتغال افراد موجه مانند بازنشسته‌هاي ارگان‌ها و بانك‌ها و … را هرگز دليلي بر اعتبار شركت‌ها از جمله شركت‌هاي ليزينگ ندانيد.
* براي تهيه‌ي فيش‌هاي حج، فقط به دفتر سازمان حج و زيارت استان خود مراجعه نموده و از تحويل اسناد و مدارك به افرادي كه مدعي فروش فيش با نوبت‌هاي فوري مي‌باشند، جداً خودداري كنيد.
* در صورت برخورد با افرادي که در ازاء دريافت پول، به شما وعده‌ي تامين شغل، دادن کارت پايان خدمت يا معافيت، گذرنامه، ويزا، گواهينامه، حل مشکلات انتظامي و… مي‌دهند، كاملاً هوشيار باشيد. كلاهبرداري از اين طريق، موجب تشكيل پرونده‌هاي زيادي در مراجع انتظامي و قضايي شده است.
* شماره‌ي ثبت شركت‌ها را دليلي بر قانوني بودن فعاليت آنها محسوب نكنيد.
* قبل از تنظيم قرارداد و پرداخت وجه نقد به تورهاي زيارتي، ابتدا از طريق سازمان حج و زيارت از قانوني بودن فعاليت آنها و داشتن مجوز قانوني جهت اعزام زائر توسط اين دفاتر اطمينان حاصل نماييد.
* هيچ گاه بدون بررسي و مطالعه‌ي دقيق اسناد و مدارك معامله، آن را امضاء نكنيد.
در مجموع مي‌توان گفت به تعداد راه‌هاي قانوني و مشروعي كه براي تحصيل مال وجود دارد، راه براي تحصيل نامشروع نيز وجود دارد؛ اما آن چه مسلم است در وقوع جرم كلاهبرداري، نقش قرباني كاملاً انكارناپذير است؛ هيچ چيز به اندازه‌ي طمع و اعتماد نابجاي افراد، كلاهبرداران را به ارتكاب جرم بر عليه آنان ترغيب نمي‌كند. پس همواره هوشيار باشيم تا به دام شيادان نيفتيم.
با مطالعه و انتشار مقالات پیشگیری از وقوع جرائم که توسط کارشناسان انتظامی شرکت ماهر نیرو پارسا از منابع معتبر تهیه و اطلاع رسانی میگردند در افزایش سطح آموزش همگانی در راستای پیشگیری از وقوع جرائم تلاش نماییم.
